De Constanter is in 1877 in Joure gebouwd door Eeltje Holtrop van der Zee (1823 – 1901), de beroemdste bouwer van ronde jachten in zijn tijd. De Constanter is de oudste nog bestaande boeier, die op de Jouster werf van stapel liep.
Op de werf in Joure werden houten binnenvaartschepen gebouwd (ijzeren schepen bestonden toen nog niet) maar de werf werd beroemd toen Eeltje begon met de bouw van ‘luxe’ boten zoals Friese jachten, boeiers en tjotters. Eeltjebaes wordt tegenwoordig beschouwd als één van de grootste, zo niet grootste, Friese scheepsbouwer. Eeltje bouwde schepen die de tand des tijds hebben doorstaan. Van zijn vijftien boeiers zijn er slechts negen bewaard gebleven. Zoals de boeier Friso (statenjacht Friesland), de ‘Sperwer’ (nu te bewonderen in het Zuiderzeemuseum) en natuurlijk de boeier Constanter.
De Constanter is de oudste nog varende boeier van de beroemde Eeltje Holtrop van der Zee en een van de mooiste in haar klasse. Dit is te danken aan de prachtige lijnen die de beroemde bouwer aan het schip heeft gegeven. Bijzonder daarbij is dat het schip op het oog gebouwd werd. Naast de prachtige lijnen wordt het schip verfraaid door sierlijk houtsnijwerk.
In 1876 was de oorspronkelijke opdrachtgever van de Constanter mr. J. Minnema Buma, griffier van het gerechtshof in Leeuwarden. Al tijdens de bouw zag hij af van de opdracht, waarom is niet bekend. Via advertenties in verschillende kranten probeerde Eeltje Holtrop van der Zee de nog niet afgebouwde boeier te verkopen. Dit lukte uiteindelijk aan de heer Wigle Ages Tromp, directeur van de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij in Woudsend. Hij liet de boeier in 1877 onder de naam “Constanter” afbouwen. De heer Tromp was een belezen man met grote bewondering voor Constantijn Huygens. Constantijn Huygens ondertekende zijn dichtwerken met `Constanter´ en dat is de reden dat deze boeier zo genoemd is..
Op 13 juni 1877 werd de Constanter te water gelaten en gedoopt. Voor het schip werd een “Boeyerhuis” gebouwd aan de Ee in Woudsend. De heer Tromp raakte op leeftijd en verkocht de Constanter in 1887 verkocht aan jonkheer Van Sminia uit Oenkerk.
De oudste foto van de Constanter is genomen in 1891, aan boord zien we de familie van Sminia in de buurt van hun landgoed de Klinze in Oenkerk. De Constanter deed verschillende malen per jaar mee aan zeilwedstrijden in Grou en op het Sneekermeer. Naast het wedstrijdzeilen werden er veelvuldig tochten met de Constanter gemaakt over de Zuiderzee richting Amsterdam. Dat de Jonkheer van het ruime water hield blijkt wel uit een van de gezamenlijke tochten met de bijna twee keer zo grote boeier “Noordster”, waarmee zij via Dordrecht richting Antwerpen voeren. Op deze tochten realiseerde Van Sminia zich echter dat de Constanter niet gebouwd was voor het ruwe buitenwater. In 1901 besloot Van Sminia na veertien jaar de Constanter te verkopen en liet in 1904 een zeewaardige boeier bouwen (de nog bestaande boeier Catherina).
Sinds 1823 zijn schepen en vaartuigen toegevoegd aan het patentrecht. Eigenaren moesten belasting betalen over een vaartuig gebaseerd op de gemeten inhoud in tonnen. In 1853 is deze wet nog volledig aangepast tot deze in 1892 werd ingetrokken. Om het juiste tonnage te berekenen moest het schip gemeten worden door een officiële rijksmeter. Na de meting werd er een brandmerk aangebracht. Het brandmerk van de Constanter zie je op de foto.
Uitleg van het brandmerk:
1 = Eerste gemeten schip binnen de jaarreeks
Leeuw = Rijkswapen
M = Jaarletter 1892/93 waarom de meting pas in dat jaar is uitgevoerd is onbekend
Þ = Metersmerk van Leeuwarden
10= 10 ton waarbij een ton staat voor een kubieke Nederlandse el
In 1901 werd de Constanter verkocht aan Pieter Groslik Halbertsma uit Grou (oprichter van de bekende houtfabrieken) en kreeg de Constanter een nieuw thuiswater. Een leuke anekdote is dat jonkheer Van Sminia een jaar later spijt kreeg van de verkoop en de Constanter wilde hij voor een hoger bedrag terugkopen. De zakenman in Pieter Groslik Halbertsma zag dit wel zitten, er stond namelijk een prachtig rond Fries jacht (de Frisia) te koop op de werf van Eeltje Holtrop voor een lager bedrag. Dat was in zijn ogen dus een goede deal. Echter stak mevrouw Halbertsma hier een stokje voor, zij wenste niet in een open jacht rond te varen. De verkoop van de Constanter ging dus niet door. Tot op de dag van vandaag is de Constanter in het bezit van de familie Halbertsma.
Al zolang de Constanter bestaat wordt er fanatiek, en niet zeer onverdienstelijk, deelgenomen aan zeilwedstrijden. Een beroemde wedstrijd is de sneekerhardzeildag van 1912. Zoals op de foto hiernaast goed te zien is, waren de weersomstandigheden die dag erg ruig. Op de Constanter hadden ze alles goed onder controle zoals ook wel blijkt uit het volgende citaat van Voordewind (1951).
“Een van de wedstrijden is mij speciaal bijgebleven. Die had plaats bij stormweer in Augustus 1912 op het Sneekermeer. Het was een imposant gezicht toen de deelnemers, allemaal zwaar gereefd, afvoeren. Ik slaagde er later in, er een foto van machtig te worden, die ik in dit boek heb opgenomen, daaruit kan de lezer zich ongetwijfeld wel een voostelling maken van het machtige schouwspel, dat die schepen toen boden, niet alleen op het rak, plat voor de wind, maar ook toen het op de zwaarden ging. Als ik het mij goed herinner was de Constanter toen de kleinste van de deelnemers en had het dus het zwaarst te verantwoorden in die hol staande meer. Maar terwijl ik de andere schepen herhaaldelijk de schoten zag opvieren, om op de been te blijven, bleef het tuig op de Constanter er voortdurend kant bij staan. Daar had men de zaak steeds volkomen in de macht en werd een kranig stuk zeilkunst weggegeven. Ook bij het ronden van de boeien ging alles gesmeerd. Hier waren vaklui bezig. En al was de stuurman hier dan geen beroepschipper, hij bewees voor de zoveelste maal, voor zo iemand niet onder te doen. “
Met het gepiekte onderwaterschip en het geveegde achterschip is het ook een van de snelste ronde houten jachten. Zelfs menig modern schip moet zijn best doen de zeileigenschappen van dit ‘oudje’ te overtreffen.
Een jaar voor de inhuldiging van Koningin Juliana kwam het toen nog prinselijk paar met hun kinderen op werkbezoek naar Friesland. Op een van de dagen stond een zeildag gepland met Friese ronde jachten, waaronder de Constanter en het Friese jacht de Mercurius. Aan boord van de Constanter zaten Prins Bernhard en de twee jonge prinsesjes Irene en Beatrix. Zij stapten op bij de Veenhoop en voeren onder begeleiding van de waterpolitie via de kromme Ee en de Modderige Bol richting de Wijde Ee en Grou.
Regelmatig werd en wordt tot op de dag van vandaag de Constanter geprezen om haar unieke plaats in de Friese watersport. Ook landelijk kreeg de Constanter erkenning. In 1977 werd de Constanter benoemd tot ‘Boot van het jaar’. Onder grote belangstelling werd de Constanter officieel gehuldigd tijdens de opening van de Sneekweek met een speciale wimpel en oorkonde.
Voor meer infromatie over de Constanter kijk op:
De Friese boeier Constanter, H.G. van Slooten
’Constanter’ Semper Constans, H.G. van Slooten
Waterkampioen 1977 “Boot van het jaar”
Waterkampioen maart 1959 Het zeilen met de Constanter
Technische gegevens
Afmetingen
• lengte over de stevens, 8,04 m
• grootste breedte op de berghouten, 3,32 m
• holte op het grootspant, 1,37 m
• diepgang, 0,59 m
• totaal zeiloppervlakte, 59 m2
Bijzonderheden
• geen kielbalk
• gepiekte bodem met ronde kimmen.
• kielplank met 8 huidgangen
• vlaktilling circa 12 graden
• zeer mooi snijwerk op kluisborden, berentanden, kajuitrand en hennebalk
• roer bekroond met vergulde leeuw
Materiaal romp: Eikenhout
Zeil: Dacron
Zeilnummer: RC 50
Opeenvolgende eigenaren
1876 – 1877 J. Minnema Buma, Leeuwarden (opdrachtgever)
1877 – 1887 W.A.Tromp, Woudsend
1889 – 1901 Jhr. A.J. van Sminia, Oudkerk
1901 – 1925 P.G. Halbertsma, Grou
1925 – 1967 H.B. Halbertsma, Grou
1967 – 1970 Halbertsma N.V., Grou
1970 – 1984 P.G.Halbertsma, Grou
1984 – heden B.L.Halbertsma, Wilnis
Registratie varend monument:
Registratienummer: 703, Categorie A1, Registratiedatum 11-03-2008